Lần theo mê lộ có đường hầm của hệ thống tiền tệ Mỹ

 

 

Lời nói đầu

 

Cả năm qua báo chí Mỹ thường hay nói tới việc mất giá của đồng dollar, tới việc mắc nợ của Chính phủ Mỹ, rồi hay nhắc tới Federal Reserve, và tới tên của ông Greenspan. Tôi không có học ÉcoPo của Pháp, không có học MBA của Mỹ nên mù tịt. Nhưng vì tò mò muốn hiểu biết nên tôi đã cố gắng tìm tòi, học hỏi đó đây. Thì mới thấy rằng vấn đề tiền tệ của Mỹ là cả một mê lộ có đường hầm, (un vrai labyrinthe avec des souterrains), một con đường mạng nhện chằng chịt mà nếu đi không có bảng chỉ dẫn thì sẽ dễ bị lạc.
 

Rồi tôi nghĩ rằng trong số độc giả của Y tế Nguyệt san chắc cũng có một ít bạn đọc mù tịt như tôi, nhưng không có thì giờ để nghiên cứu đó đây như tôi, nên tôi viết bài này tóm lược và giản dị hóa tối đa một vấn đề vô cùng phức tạp đã kéo dài theo lịch sử của Hoa Kỳ, để giúp phần nào các bạn ấy hiểu sơ sơ vấn đề về đồng dollar là một thực thể mà mình phải đốí phó hàng ngày. Tôi sẽ dùng phương pháp hỏi và đáp để dẫn đường quý bạn đi trên mê lộ và trong đường hầm ấy.
 

Tôi xin lưu ý quý bạn: Vì trong bài có vài ba cụm từ được nhắc đi nhắc lại nhiều lần nên tôi sẽ viết tắt các cụm từ ấy như sau: FED là Federal Reserve (Ngân hàng Dự trữ Liên bang), CPLB là Chính phủ Liên bang, HCQHK là Hiệp chủng quốc HoaKỳ USA và TT là tổng thống.
 

I. Tạo ra tiền (create money)

 

 

Hỏi: Dollar là tiền chính thức của HCQHK. Vậy ở bên Mỹ cơ quan nào có quyền phát hành dollar?
 

Đáp: Câu trả lời tự nhiên và thông thường mà cũng hợp lý là Bộ Tài chánh của CPLB. Nhưng trên thực tế thì không hẳn như vậy. Bộ Tài chánh của CPLB chỉ có quyền phát hành “coin” nghĩa là đúc (mint) các đồng tiền kim loại: One Cent, Five Cents, One Dime, One Quarter, và một số đồng tiền One Dollar.
 

Hỏi: Vậy thì cơ quan nào có quyền phát hành giấy xanh dollar?
 

Đáp: Chỉ có Federal Reserve (FED) mới có quyền phát hành giấy xanh dollar.
 

Hỏi: Tôi thấy trên giấy xanh dollar nào cũng có hình của một ông tổng thống Mỹ, cũng có chữ ký tên của “Treasurer of the United States”, và của “Secretary of the Treasury” mà không phải do Department of Treasury của CPLB phát hành là gì ?
 

Đáp: Vâng, coi vậy mà không phải vậy. Trên giấy xanh dollar nào cũng có in hàng chữ “Federal Reserve Note” mà chữ note ở đây có nghĩa là “a paper acknowledging a debt and promising payment; promissory note”. Tức là tờ giấy xanh dollar nào cũng là một tờ giấy nợ.
 

Hỏi: Ai nợ ai?
 

Đáp: Chánh phủ Liên bang nợ FED.
 

Hỏi: Sao lại có chuyện đó?
 

Đáp: Số tiên CPLB cần luôn luôn nhiều hơn số tiền thuế của dân đóng góp, nên CPLB phải mượn. Mượn ai? Mượn FED là cơ quan duy nhứt có quyền phát hành tiền dollar. Mượn bằng cách nào? Bằng cách cho phép Bộ Tài chánh (The Treasury Department) in giấy nợ dưới hình thức “Federal Bond” (là giấy IOU - I Owe You), trong đó chính phủ cam kết sẽ trả lại với tiền lời) (mà lãi suất là do FED, chủ nợ, quyết định). FED chấp nhận và in (thí dụ như một tỷ dollar) đưa cho chính phủ. Thế là chánh phủ (tức là quốc gia, là dân Mỹ) nợ FED một tỷ dollars với tiền lời. Rồi mỗi năm tiền nợ đó chồng chất lên nên đến năm 1995 số tiền nợ là 5 trillion (5 ngàn tỷ USD) và đến ngày 16-3-2006 là hơn 8,21 trillion.
 

Hỏi: FED là một cơ quan của Liên bang, vậy CPLB mà nợ FED thì có khác gì là “Tôi nợ tôi”.
 

Đáp: Khác, vì FED là một cơ quan mang tên là “Liên bang” (Federal) nhưng không phải của Liên bang. FED là một công ty độc lập của tư nhân (a corporation independent privately owned).
 

Hỏi: Privately owned thì ai là chủ nó?
 

Đáp: Federal Reserve (FED) gồm có 12 cái Fed bank địa phương (twelve regional federal reserve banks) mỗi cái thuộc quyền sở hữu của những nhà bank thương mại tư thành viên của cái Fed địa phương đó. Các Fed địa phương có trụ sở ở: 1- Boston, 2-New York, 3-Philadelphia, 4-Cleveland, 5-St Louis, 6-San Francisco, 7-Richmond, 8-Atlanta, 9-Chicago, 10- Minneapolis, 11- Kansas City và 12-Dallas.
 

Fed Bank của New York có đa số cổ phần (53% of shares). Mà trong Fed bank của New York, Citibank và J.P.Morgan Chase Co nắm đa số cổ phần. Citibank là của gia đình Rockefeller và J.P. Morgan Chase Co là của gia đình Morgan. Hai gia đình này và gia đình Carnegie với gia đình Rothschild là thành phấn quan trọng nhất của một nhóm người mà học giả Mỹ gọi là “the Robber Barons” (những Nam-tước Trộm cắp).

 

 

Hỏi: Nhưng trong Ban quản trị (Board) của FED ở Washington có ông Bộ trưởng Tài chánh (the Treasury Secretary) và ông Giám sát Ngân khố (the Comptroller of Treasury) là nhân viên chánh phủ.
 

Đáp: Vâng, vì vậy mà trên các giấy xanh dollar có chữ ký tên của hai ông này. Và TT Mỹ cũng bổ nhiệm (với sự chấp thuận của Thượng viện) ông Chủ tịch Hội đồng Quản trị (Chairman of The Governing Board) của FED, cho nên FED được coi như là một cơ quan “gần như chính thức” (quasi-governmental). Hội đồng này gồm có 7 người, với nhiệm kỳ là 14 năm, mà TT chỉ có quyền thay thế một người mỗi hai năm.
 

Như vậy, thí dụ như có một ông TT. muốn sửa đổi FED theo ý của ông, thì trong nhiệm kỳ 4 năm của mình, ông chỉ thay thế được có 2 người (vì ông chỉ có quyền thay thế một người mỗi 2 năm) Thôi thì cho rằng ông ấy là một ông TT tài ba lỗi lạc, vượt qua được những khó khăn và những chống đối mà ông đã gây ra (vì quan niệm muốn sửa đổi FED), trong hàng ngũ dân biểu và nghị sĩ của cả hai đảng, trong chính trường và trong báo chí, để ông được đắc cử một nhiệm kỳ thứ hai, thì ông sẽ bổ nhiệm được 2 người nữa trong Governing Board (nếu được the Thượng viện chấp thuận) thì cho đến gần cuối nhiệm kỳ 2, ông mới đưa ra được một dự luật sửa đổi, mà chưa chắc dự luật ấy sẽ có được số phiếu cần thiết ở hai viện để trở thành một đạo luật trước khi ông phải rời khỏi Nhà Trắng.
 

Mặt khác Ban Quản trị (Board) không kiểm soát được cả 12 Fed bank địa phương và các Fed bank địa phương phải theo chính sách của Fed Bank New York nắm đa số cổ phần. Vả lại FED kể từ khi thành lập cho tới nay chưa bao giờ bị chánh phủ “audit” (kiểm toán) vì năm 1975 dự luật (bill) H.R.4316 cho phép chính phủ “audit” FED, được đưa ra Quốc hội, nhưng dự luật không thông qua được vì không đủ phiếu.
 

Hãy xem như ông Alan Greenspan đang làm giám đốc công ty (corporate director) cho J.P. Morgan, thì được TT Reagan bổ nhiệm năm 1987 làm Chủ tịch của FED, giữ chức đó gần 19 năm, đến năm 2006 dưới thời TT George W. Bush mới về hưu. Nghĩa là đã làm Chủ tịch HĐQT FED với bốn TT mà trong lúc tại chức ông không bao giờ có họp báo, không bao giờ cho phỏng vấn, tức là không có việc hỏi han chất vấn lôi thôi.

 

 

Hỏi: Trở lại đồng dollar. Bây giờ tôi mới biết rằng CPLB chỉ có quyền đúc coin, còn quyền phát hành giấy xanh là của FED, mà FED thì bị các nhà bank tư nắm. Vậy trong tổng số tiền của Mỹ, tỷ-lệ của mỗi thứ tiền là bao nhiêu?
 

Đáp: Tiền coin của CPLB đúc chỉ chiếm chừng một phần ngàn tổng số tiền của Mỹ, cộng với tổng số tiền giấy xanh của FED phát hành, thành ra cái được gọi là “tiền sờ thấy được” (tangible currency) chỉ có lối 10% tổng số tiền được cung cấp (American Money Supply)
 

Hỏi: Sao kỳ vậy? Còn 90% kia là tiền gì ở đâu ra?
 

Đáp: Phần 90% còn lại là tiền ma (phantom money).
 

Hỏi: Tiền ma là tiền gì?
 

Đáp: Là tiền không có thật, là tiền được tạo ra từ chỗ không có gì hết (money created from nothing), do cái trò ảo-thuật cho vay (gọi là “loan”) tạo ra.
 

Hỏi: Thật sự tôi không hiểu được.
 

Đáp: Thực ra thì cũng không có gì khó hiểu cho lắm. Trò ảo thuật tạo ra tiền từ con số không (create money out of nothing) dựa trên cái gọi là “fractional reserve banking” do đạo-luật tạo ra FED (Federal Reserve Act) cho phép. Theo đó thì khi mà nhà bank có trong kho của nó một số tiền X là tiền thật (hồi xưa là vàng, bây giờ là giấy xanh) được coi như là để dự-trữ (reserve), thì nó có quyền phát ra 10 X (tức là có 9 X tiền ma, không có bảo đảm reserve).
 

Thí dụ như tôi gởi vào nhà bank trong checking account của tôi 10.000 USD thì nhà bank để số tiền đó trong kho của nó như reserve, và nó có quyền phát ra 100.000 USD (tức là trong đó có 90.000 USD là tiền ma, vì không có reserve bảo đảm). Cũng như thế, anh B để vào bank trong tài khoản tiết kêịm (saving account) 20.000 USD, thì nhà bank có quyền phát ra 200.000 USD (tức có 180.000 USD là tiền ma). Tổng cộng nhà bank có quyền phát ra 300.000 USD mà trong đó có 270.000 USD là tiền ma. Rồi khi anh C đến mượn nhà bank 300.000 USD (để mua nhà, sửa nhà hay làm gì khác) thì nhà bank cho ảnh mượn (dưới hình thức loan) 300.000 USD đó. Anh C sẽ trả cho nhà bank số tiền đó cộng với lời (x %) dưới hình thức mortgage (thế chấp) hàng tháng, trong 15 hoặc 30 năm chẳng hạn, bằng tiền dollar thật, mà anh C có được nhờ lương của anh C, hoặc nhờ việc làm (như phòng mạch) của anh. Tức là nhà bank, nhờ cái ảo thuật của “loan” đã “create money out of nothing”.
 

Thí dụ trên là lấy cá nhân A, B, C làm mẫu, nên chỉ nói tới tiền với con số ngàn, nếu là nhà buôn, là nhà hàng, là hãng, là cơ sở sản xuất, thì tiền phải là tới số triệu. Mà cả HCQHK có hằng bao nhiêu triệu cá nhân, nhà buôn, hãng, xưởng v.v. cần tiền và phải vay tiền của nhà bank dưới hình thức “loan” thì không có gì lạ khi thấy rằng trong tổng số tiền cung cấp cho nền kinh tế Mỹ (American money supply) năm 2005 là 9.700 tỳ USD trong đó tiền thật (tangible currency) chỉ có 1.400 tỷ, còn 8.300 tỷ là tiền ma. Và sau này nguyên tắc đó cũng được áp dụng cho việc dùng thẻ tín dụng credit card (Visa, Master Card, American Express v.v.) với một lãi suất (% interest) còn cao hơn gắp bội.
 

II. Một chút lịch sử

 

III. Tân hydra chào đời

 

BS. NGUYỄN LƯU VIÊN

 

TT Colo tìm chọn và chia sẻ