|
|
Lại nói về khoảng trống
* Luận đề
Cái khoảng trống KHÔNG, khi đã vào một lứa tuổi
nhất định nào đó, bây giờ ta hay suy nghĩ, người xưa cũng đã thấy.
Nói chữ “không”, ta thường đơn giản và ngộ nhận với chữ “không”
trong tiếng Việt có nghĩa “ngược với có”. Cho nên nói đến chữ
“không” trong triết học Đông phương, ta cần hiểu hết ý nghĩa mà
chúng ta phải chiêm nghiệm và hướng tới. Chữ “không” bao gồm cả ý
nghĩa “hư không” hay “vô cực”.
Nguồn minh họa: Internet.
Cái khoảng không ấy khác hoàn toàn với cái buồn trống trải của một
thi sĩ trẻ: “hôm nay trời nhẹ lên cao, tôi buồn không hiểu vì sao
tôi buồn”.
“Có một vật hỗn độn, sinh thành trước trời đất; yên lặng, trống
không; đứng một mình mà chẳng thấy; đi khắp nơi không dừng; có thể
làm mẹ thiên hạ. Ta không biết tên của nó, nên đặt tên nó là Đạo”.
Cái Đạo của Lão tử là Đạo của Trời Đất, nó có sẵn trong trời đất.
Không thể dùng ngôn ngữ để luận bàn, chỉ có khái niệm mà không có
định nghĩa.
Hư không là Đạo, là bất cứ vật gì mà tất cả mọi vật đều do nó sinh
ra: “Vạn vật giai phụ Âm bảo Dương, xung khí dĩ hòa”, nghĩa là muôn
vật đều cõng một Âm và bồng một Dương, xung đối nhau mà hòa nhau.
Thật rất gần với thuyết Electron cấu tạo nguyên tử của khoa học hiên
đại.
Ví dụ như ta xét định luật Vạn vật hấp dẫn, hay vấn đề năng lượng
nguyên tử mà Newton và Einsteins “bắt” được. Nguyên bản nó là như
vậy, ta khám phá nó như vậy, không thể giải thích tại sao, càng giải
thích, nó càng rối rắm. Vì nó có sẵn trước cả cái thuở ban sơ. Loại
ý thức này tạo nên một nền tảng vững chắc của tri thức của loài
người, nó đẩy lùi sự ngu dốt, sự lơ mơ về bản chất của vũ trụ, của
tư nhiên. Một khi nó được chứng minh thì nó được chuyển sang lĩnh
vực khoa học. Chưa chứng minh thì nó nằm trong ý thức của thần học.
Cái Đạo của Trời Đất nó còn nằm trong qui luật của “sinh lão bệnh
tử” mà bậc chánh giác đã chiêm nghiệm và chỉ đường cho chúng ta tìm
cách thoát ra.
Nguồn minh họa: Internet.
Quay lại nhìn và suy nghĩ chính chắn về bản thân mình trước thuyết
“tương đối” của Einsteins và cái lẽ vũ trụ không thường hằng của nhà
Phật “Tánh già nằm trong tuổi trẻ, Tánh bệnh nằm trong sức khỏe,
Tánh chết nằm trong sự sống”. Khi cảm nhận được cái ý của hư không
thì sự kiêu mạn trong sự sống, đồng thời cái nỗi buồn lo về ý nghĩa
của sự sống - chết sẽ lập tức được đoạn trừ. Chánh niệm trong hiện
tại, là không để quá khứ và tương lai vướng mắc lôi kéo.
Nhà văn nổi tếng châu Mỹ Latinh G. Marquez đã nói: “Người ta già nua
không phải vì thời gian và tuổi tác, mà đối với những ai không còn
yêu thương được nữa”.
Biết cái lẽ tử sinh, chuyện thịnh suy của đời người như hạt sương
trên đầu ngọn cỏ mà lòng không sợ hãi, sống cho phải “Đạo”. Chúng ta
đã trải nghiệm cuộc sống đầy giông bão của lịch sử và của cá nhân
mình, chúng ta có một nghề nghiệp tốt, có những đóng góp nhất định
cho xã hội, bây giờ chúng ta còn lại gì ngoài tình yêu thương dành
cho cuộc sống này?
Đó là yếu quyết về cảm thức “tại đây và bây giờ” (here and now) mà
thầy Đỗ Hiền triết muốn nhắc đến.
NGUYỄN VĂN HÒA
(TP.HCM 22-4-2011)
|
|
