MÓN NGON GỢI NHỚ QUÊ NHÀ

Mắm kho đậu phộng

* tạp bút

Có lẽ do cái thổ nhưỡng ở vùng Tây Ninh quê tôi và miền Long An của bà xã nhà nhà đều giống nhau ở điểm là cả hai nơi đều trồng được cây đậu phộng [đỗ lạc] rất tốt và hạt đậu rất to.

Từ những cách sử dụng thông thường trong các món ăn hàng ngày, đơn giản như: đậu phộng vừa mới nhổ còn tươi rói ở ruộng đem về, ta luộc ăn ngay hoặc bắt chảo nóng lên rang dòn những hạt đậu còn nguyên vỏ và lúc nhai hạt đậu dòn tan trong miệng, cười ngỏn ngẻn ta mới hiểu rõ thêm câu... "ngậm mà nghe!" là thế nào? Còn gì hơn vào những sáng mùa đông trời se se lạnh, thú vị nào hơn nữa khi ta được ngồi một mình trước hiên nhà, nhìn buổi sớm mai có ông đi qua, bà đi lại? Miệng vô tư nhai nhóp nhép đậu phộng rang nóng dòn, cùng với bên là ấm trà Thái Đức pha thật "quạo"? Những bà nội trợ khéo tay trong gia đình cũng thường hay đâm nhuyển đậu phộng đã được rang vàng xuộm, trộn đều vào dĩa gỏi hoa chuối hay ngó sen chua ngọt cho thêm hương vị thơm ngon, béo bùi. 

Ảnh: Ngô Bảo Toàn.

Tôi còn nhớ những ngày còn nhỏ xa nhà lên tỉnh học, cứ hễ mỗi cuối tuần được nghỉ học về thăm nhà là má tôi hay bảo chúng tôi ra sau nhà, tìm hái nhổ mấy lá rau sống mọc quanh vườn như rau muống, đọt xoài non, lá cách, lá cóc, rau húng lủi v.v... để đến lúc ngồi vào bàn ăn mà lấy các loại rau xanh tươi vừa hái được ra chấm với mắm kho đậu phộng còn nóng hôi hổi mà bà vừa mới làm xong. Tôi hay quan sát má tôi về cách làm món ăn đơn giản mà đậm đà tình quê này với một lý do thật nho nhỏ và thật buồn cười: Biết đâu mai này, rủi xui mình có vô tình lấy nhầm vợ xa, mắc bệnh... lười chuyện bếp núc thì mình mới có dịp trổ tài "khéo tay hay làm" cho bà xã tương lai mình có cơ hội rảnh rang... ngồi ngắm mà lòng đầy ngưỡng mộ đức lang quân.

Tôi đã thấy má tôi thao tác từng bước như thế này:

Trước tiên, má đem đậu phộng đã bóc vỏ ra rang cho vàng đều xong bỏ vào cái cái cối to, chế thêm chút ít nước lọc vào và dùng chiếc chày gỗ đâm cho nát hạt đậu ra thành một chất sền sệt màu vàng sậm. Kế đó, đậu phộng đã đâm nhuyễn kia được cho vào một cái nồi nhỏ để đun trên bếp lửa. Thời gian độ chừng vài phút, những sủi bọt lăn tăn trong nồi reo vui như báo tin cho người làm bếp… it's time nêm vào nồi một lượng muối vừa đúng khẩu vị của gia đình dùng thường ngày. Công đoạn cuối cùng là hành lá xắt nhuyễn rắc vào nồi mắm đang sôi và thế là chỉ việc đem xuống, múc ra tô để dọn lên bàn là dùng. Tiếng là mắm kho khiến cho nhiều người không dùng được mắm cá bình thường hơi e ngại nhưng thực ra vì dáng kiểu chất lỏng sền sệt giống như mắm cá kho nên người phát kiến ra món ăn này đầu tiên tự đặt ra cái tên mắm kho đậu phộng nghe cho đại chúng vậy thôi. Món mắm kho đậu phọng này rất thơm ngon, bùi béo, rất tốt cho sức khoẻ nhất là những người kiêng khem nhiều đạm, hay sợ máu nhiễm mỡ v.v.

Với tôi, mắm kho đậu phộng là cả một cái gì của tuổi thơ nghèo khó, là hình bóng của  mẹ già lom khom, dụi mắt cay xè khói bếp do củi chưa khô. Là nghẹn ngào cho mỗi khi được dịp ăn lại món đậu mắm kho ngày nay.

Xin nghiêng mình với tất cả chân tình để nhớ quê xưa: Mắm kho đậu phộng ơi!

ngô bảo toàn - dnnp
(Tân An 28-5-2011)