|
Tiếng lòng
* Tạp bút
Khalil Gibran (1883-1931) là một nhà nghệ sĩ rất nổi tiếng trong
giới văn học sử dụng Anh ngữ. Ông là người Mỹ gốc Lebanon (Libăng).
Ông theo cha mẹ di cư qua Mỹ khi mới có 2 tuổi. Gibran đa tài, xuất
sắc ngoại hạng trong nhiều bộ môn. Ông vừa là thi sĩ, họa sĩ, văn
sĩ, điêu khắc gia, nghệ nhân tạo hình (visual artist), lại vừa là
triết gia và thần học gia. Riêng về bộ môn thi ca, những tác phẩm
của ông mang giá trị vượt thời gian. Chúng được ưa chuộng trong mọi
nơi và mọi thời đại. Mặc dù ông qua đời đã lâu, nhưng số người đọc
thơ ông vẫn đứng trong hạng 10 hàng đầu chỉ sau Shakespear và Lão
Tử.
Ở Việt Nam, có lẽ ai cũng biết câu “Cảm ơn đời mỗi sớm mai thức dậy,
ta được thêm ngày nữa để yêu thương.” Nó chính là câu thơ của Khali
Gibran trích trong tập The Prophet (Nhà Tiên Tri): “Wake at dawn
with winged heart and give thanks for another day of loving.” Câu
này đã được Nguyễn Nhật Ánh dịch thoát ý như trên.
Thơ của Gibran tràn ngập sức mạnh tâm linh. Ông truyền sức mạnh đó
cho người đọc. Ngôn ngữ thi ca độc đáo của ông là lời an ủi vỗ về
những kẻ hẩm hiu, đồng thời nó cũng vẽ ra hình ảnh của niềm hy vọng
của con người. Thơ ông cũng thường được trích rời từng câu để lưu
truyền như những câu châm ngôn. Vì khuôn khổ trang Web giới hạn, tôi
xin dịch đoản khúc I của bài trường thi “A Poet’s Voice” như một
giới thiệu khởi đầu để chúng ta có dịp đi sâu hơn trong tư tưởng của
ông.
Khalil Gibran (1883-1931)
Tiếng nói của thi sĩ
Phần I
Mãnh lực thiện căn như lúa mì cấy sâu trong lòng tôi, tôi gom
thành từng bó trao cho người đói.
Hồn tôi là mạch sống của rượu nho, tôi ép lấy nước trao cho người
khát.
Trời đổ đầy dầu ngọn đèn tôi, tôi đặt nơi cửa sổ để soi đường cho lữ
khách qua đêm.
Tôi thực hiện những điều này vì chúng là lẽ sống của tôi; nếu số
mệnh trói tay ngăn cản không cho tôi làm điều đó, thì cái chết là
ước vọng của tôi. Là thi sĩ, nếu không thể cho đi, tôi từ chối lãnh
nhận.
Cơn cuồng nộ của loài người như giông bão, nhưng tôi thở dài trong
thinh lặng, vì tôi biết bão tố sẽ tan đi chỉ có tiếng thở dài mới
thấu tới Thượng đế.
Loài người bám chặt vào những vật thế tục, nhưng tôi tìm kiếm ôm cây
đuốc tình yêu để ngọn lửa của nó thanh lọc tôi và thiêu đốt sự gian
ác trong tôi.
Những vật tục lụy giết người không đau đớn; còn tình yêu thức tỉnh
con người bằng những nỗi đau thương phấn chấn.
Con người phân chia thành phe phái, bộ tộc, quốc gia và thành thị.
Tôi thấy mình lạc lõng với tất cả và chẳng thuộc nơi nào. Vũ trụ là
quốc gia của tôi và gia đình nhân loại là bộ tộc của tôi.
Con người yếu đuối, nên thật buồn khi họ chia rẽ lẫn nhau. Thế giới
chật hẹp nên thật là kém khôn ngoan khi chia cắt nó thành những
vương bang, đế quốc, và lãnh thổ.
Nhân loại đã có lần hòa hợp với nhau để hủy diệt đền thờ của linh
hồn, và chung tay xây dựng những công trình cho thân xác. Tôi đứng
một mình lắng nghe từ sâu thẳm trong lòng tiếng nói của hy vọng,
“Như tình yêu làm phấn khởi con tim đau khổ, cũng vậy sự hồn nhiên
dậy dỗ tri giác cho con người.” Đau khổ và hồn nhiên dẫn tới niềm an
vui lớn và nền kiến thức vì Đấng Tối Cao không sáng tạo cái gì vô
ích dưới gầm trời.
Xin giới thiệu nguyên văn đoạn thơ để thưởng thức cái đẹp trong ngôn
ngữ thi ca của Gibran:
A Poet's Voice XV
Part One
The power of charity sows deep in my heart, and I reap and gather
the wheat in bundles and give them to the hungry.
My soul gives life to the grapevine and I press its bunches and give
the juice to the thirsty.
Heaven fills my lamp with oil and I place it at my window to direct
the stranger through the dark.
I do all these things because I live in them; and if destiny should
tie my hands and prevent me from so doing, then death would be my
only desire. For I am a poet, and if I cannot give, I shall refuse
to receive.
Humanity rages like a tempest, but I sigh in silence for I know the
storm must pass away while a sigh goes to God.
Human kinds cling to earthly things, but I seek ever to embrace the
torch of love so it will purify me by its fire and sear inhumanity
from my heart.
Substantial things deaden a man without suffering; love awakens him
with enlivening pains.
Humans are divided into different clans and tribes, and belong to
countries and towns. But I find myself a stranger to all communities
and belong to no settlement. The universe is my country and the
human family is my tribe.
Men are weak, and it is sad that they divide amongst themselves. The
world is narrow and it is unwise to cleave it into kingdoms,
empires, and provinces.
Human kinds unite themselves one to destroy the temples of the soul,
and they join hands to build edifices for earthly bodies. I stand
alone listening to the voice of hope in my deep self saying, "As
love enlivens a man's heart with pain, so ignorance teaches him the
way of knowledge." Pain and ignorance lead to great joy and
knowledge because the Supreme Being has created nothing vain under
the sun.
ĐỖ NGỌC TRANG
(Elk Grove, California 15-8-2011)
| 