Thứ Sáu ngày 13 của bất kỳ tháng nào
trong bất kỳ năm nào được xem như một ngày kém may mắn ở nhiều
nước phương Tây, điển hình tại Anh Quốc, Đức, Bồ Đào Nha. Điều
tương tự còn bắt gặp cả những nơi khác trên thế giới như tại Hy
Lạp và Tây Ban Nha. Nỗi ám ảnh về Thứ Sáu ngày 13 đã được gọi là
paraskavedekatriaphobia, một câu bắt nguồn từ những từ
móc nối vào nhau của người Hy Lạp: Παρασκευή, δεκατρείς và
φοβία, nghĩa là "Thứ Sáu, số thứ tự thứ 13, sự sợ hãi/ám ảnh
từng người". Đánh vần xen kẽ nhau các từ nói trên có thể tổ hợp
thành các từ paraskevodekatriaphobia,
paraskevidekatriaphobia, hay friggatriskaidekaphobia
và là một hình thái đặc biệt của triskaidekaphobia (nỗi
ám ảnh về con số thứ 13). ở
Ý ngày
thứ Sáu kém may mắn là ngày 17.
Lịch sử
Dossey, tác giả cuốn Holiday
Folklore, Phobias and Fun, cho biết nỗi sợ bắt nguồn từ thời
cổ đại, khi số 13 và thứ Sáu - hai điều mang lại vận đen kết hợp
với nhau thì tạo nên một ngày vô cùng bất hạnh.
Trước thế kỷ 21, mặc dù số thứ tự 13
được xem như là xui xẻo và ngày thứ Sáu được xem là ngày đen
đủi, đã không có mối liên kết nào giữa chúng. Những tài liệu đầu
tiên đề cập đến "Thứ Sáu, ngày 13" được nghe chung chung xuất
hiện vào đầu những năm 1900.
Tuy nhiên có những dẫn chứng phổ biến
hiện hữu xung quanh nguồn gốc của khái niệm:
- "Bữa ăn cuối cùng" (The Last
Supper), với câu chuyện
Giuđa là vị khách thứ 13 và ngày
Giê-su bị đóng đinh là ngày thứ Sáu.
- Điều khác cũng thuộc
Kinh Thánh là
Eva đã tặng
Adam trái cây vào ngày thứ Sáu và
Abel bị giết cũng xảy ra vào ngày thứ Sáu (mặc dù Kinh
Thánh không xác nhận những ngày của tuần lễ khi những sự
kiện này xảy ra)
- Sự khỏi đầu vào ngày thứ Sáu (13
tháng 10 năm 1307), kỳ hạn những Hiệp sĩ Công giáo trong hội
Knights Templar đã bị bắt giữ cùng lúc tại Pháp bởi những
thuộc hạ của vua Philippe IV.
- Con số 13 cũng bắt nguồn từ một
truyền thuyết của Na Uy về 12 vị thần dự tiệc tại thiên
đường
Valhalla. Khi đó một vị khách không mời thứ 13 xuất
hiện, thần tinh quái
Loki. Tại đó, Loki đã ngầm liên kết với
Hoder, thần bóng tối, bắn thần
Balder xinh đẹp, vị thần mang lại niềm vui và hạnh phúc,
bằng một mũi tên tẩm độc tầm gửi. Balder chết và cả trái đất
chìm trong bóng tối và tang tóc. Đó là một ngày đen đủi, bất
hạnh.
Dù vậy, trên phương diện lịch sử không
có sự mê tín về thứ Sáu nào liên kết với ngày thứ 13 của tháng.
|
Số 13 bị coi là một con
số xui xẻo, vì thế, người ta cố tránh dùng tới
nó. Số nhà, số phòng thay vì 13 được gọi là 12
bis. Trên một số máy bay và xe hỏa, không có
hàng ghế 13. |
|
|
Trường hợp của Hy Lạp, thứ Sáu ngày 13
tháng 4 năm 1204 là ngày mà
Constantinople bị những kẻ tử vì đạo cướp bóc trong cuộc
Thập Tự Chinh lần thứ 4. Của cải của thành phố đã rơi vào
tay người Thiên Chúa Giáo khi những chiến lợi phẩm được mang từ
đây về, đã khiến cho thứ Sáu ngày 13 mang ý tồi tệ. Quá mỉa mai,
Constantinople đã sụp đổ lần thứ hai trong lịch sử của nó vào
ngày thứ Ba ngày 29 tháng 5 năm 1453 khi những đạo quân
Ottoman (Thổ Nhĩ Kỳ) đặt dấu chấm hết cho
Đế chế Byzantine và những vùng người Hy Lạp xác lập chủ
quyền trong một vài thế kỷ, vì vậy điều này càng củng cố thêm
rằng thứ Ba ngày 13 như là một ngày xui xẻo ở Hy Lạp.
Một vài câu chuyện thời hiện đại (bao
gồm cuốn
Mật mã Da Vinci (The Da Vinci Code) tuyên bố rằng khi
vua
Philippe IV của Pháp bắt giữ những người trong
hội Templar vào ngày 13 tháng 10 năm 1307, đã trở thành sự
khởi đầu cho huyền thoại về sự xui xẻo của thứ Sáu ngày 13. Tuy
nhiên, về mặt lịch sử tuy có những dẫn chứng rất chặt chẽ về
việc con số 13 đã được cân nhắc xem như là bất hạnh, sự liên
tưởng có thực trong tâm trí về thứ Sáu ngày 13 lại dường như là
một điều bịa đặt từ đầu những năm 1900.
Tác động đến con người và văn hóa
Ước lượng có chừng 800/900 nghin ti USD
bị thất thoát trong vấn đề kinh doanh vào ngày này bởi vì mọi
người sẽ làm việc uể oải, hoặc không đi ra đường.
Vài người đã bị tê liệt bởi sự sợ hãi và
họ đơn giản là sẽ không thể bước ra khỏi chiếc giường khi thời
gian ngày thứ Sáu ngày 13 chưa trôi qua. Trung tâm Kiểm soát sự
gây stress (The Stress Management Center) và Viện Nghiên
cứu những Ám ảnh (Phobia Institute) ước lượng có hơn 17
triệu người đã bị ảnh hưởng bởi sự sợ hãi vào ngày này. Bất chấp
điều đó, những người đại diện cho cả hai hãng hàng không Delta
Airline và Continental Airline nói rằng những chuyến bay của họ
không chấp nhận bất cứ lời đề nghị hạ cánh nào những thứ Sáu
ngày 13.
Cuốn Tạp chí Y học Anh quốc có
kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng có sự gia tăng quan trọng những
vụ tai nạn giao thông vào thứ Sáu ngày 13.
Ngày nổi tiếng đối với cộng đồng xe máy:
kể từ năm 1981, những người có nhiệt huyết với xe máy và những
người bán xe đã tụ tập vào mọi thứ Sáu ngày 13 tại Port Dover
(Ontario, Canada). Truyền thống này đã được bắt đầu vào ngày 13
tháng 11 năm 1981 bởi
Chris Simons được xem như là cuộc họp mặt khoảng chừng 25
người. Sự kiện này trở nên lớn hơn trong những năm tiếp theo,
với ước lượng khoảng 100.000 người tham dự tháng 8 năm 2004 cùng
các ban nhạc, người bán hàng, tay lái xe v.v.
Trong lời nói người Tây Ban Nha, thứ Ba
ngày 13 được cho là đem đến sự xui xẻo. Tục ngữ nói rõ En
martes, ni te cases ni te embarques, ni de tu familia te apartes,
nghĩa là "vào thứ Ba, không cưới hỏi cũng như bắt đầu chuyến
khởi hành hoặc tách bản thân bạn ra khỏi gia đình".
Một số sự kiện lịch sử có liên quan
- Huyền thoại đầu tiên của ban nhạc
Heavy Metal
Black Sabbath, album cùng tên ban nhạc đã được phát hành
tại Anh vào thứ Sáu ngày 13 năm 1970.
- Tiểu thuyết gia
Daniel Handler, có tên thường gọi là Lemony Snicket, đã
phát hành cuốn truyện thứ 13 trong tập truyện Những biến
cố không may (Series of Unfortunate) vào ngày thứ
Sáu 13 tháng 10 năm 2006.
- Ngày 13 tháng 1 năm 2006 và 13
tháng 10 năm 2006 không chỉ là ngày thứ Sáu, nhưng những con
số trong ngày, tháng, năm của mỗi kỳ hạn là 13. Sự trùng lặp
này từng xảy ra vào ngày 13 tháng 10 năm 1520 và lần tới là
13 tháng 5 năm 2011.
- Có một đặc điểm khá huyền bí (ít
nhất trong những năm gần đây) liên quan đến hiện tượng thiên
văn: hiện tượng nhật thực bắt xảy ra rơi vào thứ Sáu ngày 13
tháng 7 năm 1984 và 13 tháng 2 năm 1987. Trong khi đó 13
tháng 3 năm 1998 và 13 tháng 10 năm 2000 đều là trăng tròn.
13 tháng 6 năm 2003 và 13 tháng 1 năm 2006 đều là những ngày
trước khi trăng tròn, 13 tháng 6 năm 2014 và 13 tháng 1 năm
2017 xuất hiện yếu ớt sau khi trăng tròn. Thứ Năm 13 tháng 9
năm 2019 sẽ là năm tiếp theo bao hàm trăng tròn vào thứ Sáu
ngày 13.
- Thiên thạch 99942 rất có thể sẽ có
cuộc va chạm vào Trái Đất ngày thứ Sáu 13 tháng 4 năm 2029.
- Bộ phim Harry Potter và Hội
Phượng hoàng (Harry Potter and the Oder of the
Phoenix) được trình chiếu vào thứ Sáu ngày 13 tháng 7
năm 2007.
Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
THAM
KHẢO THÊM