Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ, mùng Mười tháng Ba. (Ca dao)

Hôm nay là ngày giỗ quốc dân – ngày giỗ lớn nhất ởViệt Nam. Chỉ có người Việt Nam nào mất gốc mới quên mình là đồng bào, có cùng Quốc Tổ. Quốc Tổ là người lập ra một nước chứ không hẳn là ông tổ của một dân tộc. Đó là lý do Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày giỗ của tất cả các dân tộc sống trên lãnh thổ Việt Nam. Tổ phụ, Tổ mẫu của người Việt Nam là Lạc Long Quân và Âu Cơ với truyền thuyết sinh một bọc (bào thai) có tới 100 trứng nở ra 100 người con (phải chăng mỗi người con là ông tổ của một dân tộc ở Việt Nam?).

Nhân tiện, năm nay, Quốc Tổ Hùng Vương có truyền cho Agency PR làm viral cho các con cháu Gen Z hiểu rõ rằng Hùng Vương không phải là một ông vua mà gồm tới 18 đời vua, cũng không phải chỉ có 18 vị vua mà mỗi đời có nhiều vua nối tiếp nhau trị vì. Theo Đại Việt Sử ký Toàn thư, tính từ thời Kinh Dương Vương (2879 TCN) cho đến hết thời Hùng Vương (năm 258 TCN) kéo dài 2.622 năm. Nhà nước Văn Lang tồn tại đến năm 258 TCN thì bị Thục Phán (tức An Dương Vương) thôn tính.

Cũng theo truyền thuyết, sau khi đôi ngã chia ly, thiếp cốt Tiên lên núi, chàng giống Rồng xuống biển, bà Âu Cơ đặt con trai trưởng trong số 50 người con trai theo mẹ làm vua là Hùng Vương (50 người con còn lại theo cha là Lạc Long Quân về vùng biển). Thì ra chuyện ly hôn và chia con của người Việt đã có từ tổ tiên! Đây là một trong những mơ hồ nên có sự khác biệt giữa chính sử truyền thuyết. Cụ thể là liệu Kinh Dương Vương và Lộc Long Quân có nằm trong số 18 đời Hùng Vương hay không? Sử quan Ngô Sĩ Liên thời Hậu Lê soạn bộ Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (năm 1697) đã bổ sung thời đại họ Hồng Bàng (gồm Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và Hùng Vương). Trong cuốn “Thế thứ các triều vua Việt Nam” (Nhà xuất bản Giáo dục, 2008, trang 14-15), nhà sử học Nguyễn Khắc Thuần đã ghi đích danh 18 vị vua Hùng, trong đó đời thứ nhất chính là Kinh Dương Vương Lộc Tục (2879 – 2794 TCN). Đời thứ 2 là Hùng Hiền Vương (2793 – 2525 TCN), chính là Lạc Long Quân Sùng Lãm. Đời thứ 3 mới là con trai Lạc Long Quân là Hùng Lân Vương (2524 – 2253 TCN).

Trở lại truyền thuyết, Hùng Vương con Lạc Long Quân lên ngôi, đặt quốc hiệu là Văn Lang, chia nước ra làm 15 bộ là: Giao Chỉ, Chu Diên, Vũ Ninh, Phúc Lộc, Việt Thường, Ninh Hải, Dương Tuyền, Lục Hải, Vũ Định, Hoài Hoan, Cửu Chân, Bình Văn, Tân Hưng, Cửu Đức; đóng đô ở bộ Văn Lang, Phong Châu. Lãnh thổ của nước Văn Lang được xác định ở khu vực đồng bằng sông Hồng, phía đông bắc giáp với Âu Việt, phía tây bắc thuộc các tỉnh miền bắc Việt Nam và một phần đất tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc ngày nay), phía đông giáp với Biển Đông, phía tây tiếp giáp và chạy dọc theo dãy núi Hoàng Liên Sơn (thuộc Lào Cai, Sơn La ngày nay), phía nam giáp Hồ Tôn Tinh (hay Hồ Tôn), một quốc gia Champa cổ. Dân số của Văn Lang khoảng 40 – 50 vạn người, chủ yếu phân bố ở khu vực trung du, hạ du sông Hồng và sông Mã.

Như vậy, theo truyền thuyết, hai cha con Kinh Dương Vương và Lạc Long Quân là vua của nước Xích Quỷ của các bộ tộc Bách Việt. Xích Quỷ được coi là quốc hiệu đầu tiên của nước Việt và đầu thời đại Hồng Bàng. Tới đời Hùng Vương – con của Lạc Long Quân, đất nước mà ông cai quản có tên hiệu là Văn Lang.  

Lại nhân tiện, phải chăng nếu xét về tri thức y học ngày nay, truyền thuyết ông bà Lạc Long Quân và Âu Cơ sinh ra bọc 100 trứng có yếu tố của “cận huyết”. Bởi Lạc Long Quân chính là chú họ của   Âu Cơ. Lịch sử ghi rằng Đế Minh có 2 con trai cùng cha khác mẹ là Đế Nghi (anh) cai quản phương Bắc và Lộc Tục cai quản phương Nam với hiệu là Kinh Dương Vương. Đế Nghi sinh Đế Lai. còn Lộc Tục sinh Sùng Lãm (hiệu là Lạc Long Quân). Vậy thì Đế Lai và Lạc Long Quân là hai anh em chú bác, trong đó Lạc Long Quân vai em. Mà Âu Cơ chính là con gái của Đế Lai (theo sách Lĩnh Nam Chích Quái).

Tất nhiên không thể lấy tri thức khoa học ngày nay mà giải thích thỏa đáng cho các huyền thoại và truyền thuyết xa xưa. Huyền thoại và truyền thuyết là chuyện của lòng tin. Mà huyền thoại và truyền thuyết của người Việt Nam là Tổ phụ Lạc Long Quân sau khi sống 1 năm với Tổ mẫu Âu Cơ đã sinh ra bào thai 100 người con – nên chỉ người Việt Nam mới có danh xưng “đồng bào”.

PHẠM HỒNG PHƯỚC