Trên báo Người Lao Động ngày 3-11-2019, chúng tôi đã có một bài dài với tiêu đề “Cần sớm có hộ chiếu điện tử”. Rồi ngày 7-10-2020, cũng trên báo này, chúng tôi có thêm bài “Hộ chiếu điện tử tiện lợi cho công dân”. Trước đó khá lâu, vào ngày 12-11-2017, chúng tôi có bài “Hộ chiếu điện tử, nước đã tới chân” trên báo Tuổi Trẻ và ngày Chủ nhật 6-12-2015 có bài “Ngóng tới ngày Việt Nam dùng hộ chiếu điện tử” trên báo Pháp Luật TP.HCM.

Và theo Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019 được Quốc hội ban hành ngày 22-11-2019, kể từ ngày 1-7-2020, Việt Nam bắt đầu phát hành hộ chiếu điện tử (e-passport, electronic passport, hay digital passport – hộ chiếu kỹ thuật số,  biometric passport – hộ chiếu sinh trắc học). Tuy nhiên, do bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 toàn cầu, Bộ Công an cho biết tới cuối năm 2022 mới bắt đầu cấp hộ chiếu điện tử cho công dân. Mọi sự giờ hầu như đã sẵn sàng, đặc biệt là đã có mẫu hộ chiếu điện tử được thông qua.

Quả thực là mọi sự đã vào guồng. Kể từ thượng tuần tháng 6-2022, Bộ Công an đã tạm ngưng cấp đổi hộ chiếu để chờ bắt đầu cấp đổi hộ chiếu theo mẫu mới từ ngày 1-7-2022. Chỉ trong những trường hợp cấp thiết như đi chữa bệnh (có hồ sơ khám bệnh), đi công tác (có quyết định) hay đã mua vé máy bay có thời gian bay trước ngày 1-7-2022, công dân mới được cấp hộ chiếu theo mẫu cũ.

So với mẫu hiện hành, mẫu hộ chiếu phổ thông mới có nhiều cải tiến. Mẫu hộ chiếu mới được thiết kế công phu, trên mỗi trang là hình ảnh tiêu biểu phong cảnh, hình tượng về chủ quyền quốc gia, di sản văn hóa nổi tiếng của đất nước như: Vịnh Hạ Long, Kinh đô Huế, Đền Hùng, Phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, Bến cảng Nhà Rồng, Cột cờ Lũng Cú, cổng Tò Vò – Đảo Lý Sơn…, trên họa tiết trống đồng, góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Việc trang trí hình ảnh trên các trang trắng trong hộ chiếu là một xu hướng, ngày càng có nhiều nước áp dụng, đặc biệt ấn tượng là hộ chiếu Hoa Kỳ.)

Một điểm mới quan trọng nữa là bìa mẫu hộ chiếu phổ thông mới không còn là màu xanh lá đậm như cũ mà thay bằng màu xanh tím (hộ chiếu Hoa Kỳ có bìa màu xanh đậm – dark blue cover). Hộ chiếu ngoại giao màu nâu đỏ và hộ chiếu công vụ màu xanh lá đậm.

Hộ chiếu phổ thông mới của Việt Nam có bìa màu xanh tím. (Ảnh: VnExpress/Internet. Thanks.)

Mẫu hộ chiếu phổ thông mới bảo đảm các kỹ thuật bảo an, khó làm giả hơn. Bìa làm bằng nhựa tổng hợp có độ bền cao. Chữ, số hộ chiếu được đục lỗ bằng công nghệ laser thông suốt từ trang 1 tới bìa sau cuốn hộ chiếu và trùng với chữ, số ở trang 1. Toàn bộ nội dung, hình ảnh in trong hộ chiếu được thực hiện bằng công nghệ hiện đại đáp ứng yêu cầu bảo an, chống nguy cơ làm giả và đạt tiêu chuẩn Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (International Civil Aviation Organization, ICAO). Hộ chiếu điện tử giống như hộ chiếu không chíp nhưng có chíp điện tử đặt ở bìa sau và ngoài bìa trước có in thêm biểu tượng con chíp.

Mẫu hộ chiếu mới của Việt Nam. (Ảnh: Internet. Thanks.)

Đặc biệt, từ ngày 1-6-2022, công dân có thể ở nhà truy cập vào Cổng Dịch vụ Công quốc gia để làm thủ tục cấp đổi hộ chiếu phổ thông. Lệ phí cấp hộ chiếu theo quy định của Bộ Tài chính là 200.000 đồng. Công dân có thể chọn nhận hộ chiếu qua đường bưu điện hay đến nhận trực tiếp tại cơ quan công an.

Mặc dù theo quy định, Việt Nam sẽ tồn tại song song 2 loại hộ chiếu phổ thông có chíp và không có chíp để người dân tự chọn, nhưng chắc chắn hầu hết người dân sẽ chọn hộ chiếu có chíp. Và vì thế, mọi người sẽ vui hơn, hài lòng hơn nếu như Bộ Công an đẩy nhanh tiến độ để sớm bắt đầu cấp hộ chiếu điện tử – thay vì chờ tới cuối năm 2022.

Theo ICAO, tới đầu năm 2022, trên thế giới có hơn 100 nước đã phát hành hộ chiếu điện tử. Riêng tại khu vực ASEAN, hiện nay chỉ còn 2 nước Việt Nam và Myanmar chưa cấp hộ chiếu điện tử (Việt Nam bắt đầu cấp vào cuối năm 2022).

Việc phát hành hộ chiếu điện tử không chỉ là cho phù hợp với xu thế cũng như yêu cầu của thế giới mà ở một khía cạnh nào đó còn giúp tăng giá trị cho hộ chiếu Việt Nam. Bởi hộ chiếu điện tử bên cạnh tính tương thích, đáp ứng yêu cầu quy định nhập cảnh của phần lớn thế giới hiện nay, còn khó làm giả hơn. Một trong những yêu cầu do Mỹ đưa ra để công dân các nước được miễn visa vào Mỹ (theo chương trình Visa Waiver Program, hiện gồm 37 nước và lãnh thổ Đài Loan) là phải có hộ chiếu điện tử. Ngày càng có thêm nhiều nước áp dụng quy trình xuất nhập cảnh tự động (chỉ cần đưa hộ chiếu qua máy mà không phải trực tiếp làm việc với nhân viên xuất nhập cảnh), và hộ chiếu điện tử là một lợi thế. Rõ ràng, hộ chiếu điện tử có lợi cho công dân Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Cũng cần nói thêm, Việt Nam đã chuẩn bị tốt cho việc hội nhập quốc tế. Ngoài hộ chiếu điện tử sắp phát hành, căn cước công dân có chíp cũng được thiết kế theo chuẩn của ICAO để có thể dùng thay hộ chiếu khi xuất nhập cảnh với những nước trong tương lai có ký kết thỏa thuận với Việt Nam.

Bản in trên báo Người Lao Động Chủ nhật 12-6-2022 và trên báo NLĐ Online.

ANH PHÚC